Fakty i mity o przed­się­bior­czych Pola­kach – obcho­dzimy tydzień przed­się­bior­czo­ści

Dwie trze­cie Pola­ków uważa, że przed­się­biorcy two­rzą wię­cej miejsc pracy niż zakłady pań­stwowe. Mimo to, mniej niż połowa bada­nych sądzi, że dbają o pra­cow­ni­ków, a bli­sko jedna trze­cia jest prze­ko­nana, że wypła­cają niskie wyna­gro­dze­nia, gdyż chcą sami zaro­bić. Ponie­waż wła­śnie obcho­dzimy Świa­towy Tydzień Przed­się­bior­czo­ści, wato spraw­dzić kilka fak­tów i mitów o przed­się­bior­czych Pola­kach.

Nowy wize­ru­nek przed­się­biorcy

Pol­ski przed­się­biorca nie miał łatwo wśród opi­nii publicz­nej.

Po raz pierw­szy zwięk­szył się odse­tek Pola­ków któ­rzy uwa­żają, że przed­się­bior­com, któ­rzy odnie­śli suk­ces, należy się uzna­nie spo­łeczne. Dopiero teraz odse­tek tych osób osią­gnął poziom śred­niej euro­pej­skiej, a nawet jest już bli­ski śred­niej dla kra­jów naj­wy­żej roz­wi­nię­tych.

Dane za 2017 r., po raz pierw­szy od 2011 r., kiedy roz­po­częto w Pol­sce sys­te­ma­tyczne pro­wa­dze­nie badań w ramach pro­jektu GEM (bada­nie Glo­bal Entre­pre­neur­ship Moni­tor prze­pro­wa­dzane przez PARP) wska­zują na wyraźną poprawę wize­runku przed­się­biorcy w naszym spo­łe­czeń­stwie. Obecne wyniki są naj­lep­sze od sied­miu lat.

Skąd się bie­rze moty­wa­cja do pro­wa­dze­nia biznesu?

Do biznesu mogą pro­wa­dzić dwie drogi – pozy­tywna i nega­tywna. Mówimy tu o moty­wa­cji do roz­po­czę­cia pracy na swoim. Ina­czej nazywa się to też przed­się­bior­czo­ścią zorien­to­waną na wyko­rzy­sty­wa­nie szans oraz przed­się­bior­czo­ścią wymu­szoną.

Nega­tywną moty­wa­cją dla przed­się­bior­czych Pola­ków może być brak per­spek­tyw, bez­ro­bo­cie itp. O pozy­tyw­nej powiemy wtedy, gdy zakła­damy wła­sny biznes, aby wyko­rzy­stać szansę. Jak wynika z badań opu­bli­ko­wa­nych przez PARP (Pol­ska Agen­cja Rozwoju Przed­się­bior­czo­ści), Polacy wolą “pozy­tyw­nie” decy­do­wać się na biznes. Pod tym wzglę­dem prze­wyż­szamy śred­nią w Unii Euro­pej­skiej. W przy­padku bizne­sów pro­wa­dzo­nych przez kobiety, Pol­ska zaj­muje pierw­sze miej­sce. Aż 91% wła­ści­cielek mło­dych firm, zało­żyło dzia­łal­ność kie­ru­jąc się pozy­tywną moty­wa­cją.

W 2011 roku dr inż. Anna Lemań­ska-Maj­dzik z Poli­tech­niki Czę­sto­chow­skiej prze­pro­wa­dziła wśród przed­się­bior­ców na Ślą­sku bada­nie, które miało poka­zać powody zakła­da­nia bizne­sów. Oka­zało się, że wśród wła­ści­cieli małych firm naj­czę­ściej wska­zy­wa­nym moty­wem pro­wa­dze­nia firmy była: chęć usamo­dziel­nienia się oraz samo­de­cy­do­wa­nia, jak rów­nież chęć polep­sze­nia wła­snej sytu­acji mate­rial­nej.

Polacy chcą otwie­rać firmy

Obec­nie, jak poka­zuje bada­nie GEM, nawet co 10-ty Polak dekla­ruje chęć zało­że­nia firmy w ciągu kolej­nych trzech lat. Wynik ten nie odbiega od śred­niej euro­pej­skiej, ale może on wyni­kać z dobrej sytu­acji na rynku pracy. Pozwala ona ludziom na wybór –czy pra­co­wać na eta­cie, czy pod­jąć dzia­łal­ność gospo­dar­czą.

Pra­wie 7 na 10 Pola­ków dostrzega szanse bizne­sowe w swoim oto­cze­niu. Co prawda tylko co drugi jest zda­nia, że posiada wystar­cza­jące umie­jęt­no­ści i wie­dzę do pro­wa­dze­nia firmy, ale strach przed porażką jest coraz mniej­szy. Tylko jedna trze­cia miesz­kań­ców naszego kraju, któ­rzy roz­po­znają szanse na zało­że­nie biznesu nie decy­duje się na ten krok z powodu obawy przed porażką.

Jak wypa­damy na tle reszty Europy? Tam zde­cy­do­wa­nie mniej miesz­kań­ców dostrzega szanse bizne­sowe w swoim oto­cze­niu (4 na 10), rów­nież samo­ocena umie­jęt­no­ści bizne­so­wych jest niż­sza (43% miesz­kań­ców uważa je za wystar­cza­jące), zaś odse­tek osób odczu­wa­ją­cych strach przed porażką jest na podob­nym pozio­mie jak w Pol­sce (37%).

Jeste­śmy nasta­wieni pozy­tyw­nie do przed­się­bior­ców

Z ostat­nich badań PARP wynika, że pra­wie 8 na 10 doro­słych miesz­kań­ców Pol­ski uważa, że wła­sna firma to dobry spo­sób na zro­bie­nie kariery. 7 na 10 jest zda­nia, że oso­bom, które zało­żyły wła­sne firmy i odnio­sły suk­ces należy się uzna­nie.

Miesz­kańcy Europy są zaś mniej skłonni reali­zo­wać się zawo­dowo pro­wa­dząc wła­sny biznes (śred­nio 59 proc. z nich postrzega wła­sną dzia­łal­ność jako spo­sób na zarob­ko­wa­nie). Jed­no­cze­śnie tyle samo Euro­pej­czy­ków skłon­nych jest doce­nić przed­się­bior­ców, któ­rzy odnie­śli suk­ces.

Małe firmy napę­dzają gospo­darkę

Według ostat­nich danych o przed­się­bior­czych Pola­kach, według Pol­skiej Rady Biznesu, małe firmy wytwo­rzyły 35 proc. Pol­skiego PKB. Ze wszyst­kich grup podmio­tów to wła­śnie pol­scy przed­się­biorcy wnie­śli naj­więk­szy wkład do docho­dów pań­stwa. W 2016 r. wpła­cili do budżetu róż­nego rodzaju podatki docho­dowe i pośred­nie na łączną kwotę 106 mld zł, co sta­no­wiło 25-krot­ność wpły­wów pań­stwa z tytułu podatku ban­ko­wego czy 50-krot­ność docho­dów z dywi­dend od spółek z udzia­łem skarbu pań­stwa.

W ostat­nich latach rośnie udział przed­się­biorstw w two­rze­niu PKB – z 71,1 proc. w 2008 r. do 74,0 proc. w 2015 r. Za ten wynik odpo­wia­dają głów­nie firmy z sek­tora MSP, które gene­rują co drugą zło­tówkę PKB (49,9%).

Co robi sta­ty­styczny przed­się­biorca?

Dane PRB mówią, że wła­ści­ciele firm zatrud­nia­jących co naj­mniej jed­nego pra­cow­nika, wolą zaj­mo­wać się kie­ro­wa­niem firmą.

Pol­ski przed­się­biorca naj­czę­ściej dekla­ruje, że jest mene­dże­rem lub kie­row­ni­kiem swo­jej firmy. Ozna­cza to, że sto­sun­kowo rzadko zaj­muje się obo­wiąz­kami zwią­za­nymi bez­po­śred­nio z wytwa­rza­niem towa­rów i usług. Można zauwa­żyć, że po glo­bal­nym kry­zy­sie gospo­dar­czym grupa mene­dże­rów zna­cząco zma­lała, zwłasz­cza w han­dlu. Sporo z nich musiało samo­dziel­nie sta­nąć za ladą i han­dlo­wać. Ta grupa pew­nie jesz­cze bar­dziej się powięk­szy na sku­tek wpro­wa­dze­nia zakazu han­dlu w nie­dziele.

Od momentu przy­stą­pie­nia Pol­ski do UE sys­te­ma­tycz­nie rosła grupa rze­mieśl­ni­ków i spe­cja­li­stów. Maleje nato­miast liczba rol­ni­ków wśród przed­się­bior­ców, co zwy­kle jest rezul­ta­tem kon­so­li­da­cji gospo­darstw.

Mała firma, mała płaca? Mit na temat zatrud­nienia

Mikro­firmy, czyli te zatrud­nia­jące mię­dzy jedną a dzie­wię­cioma oso­bami, sta­no­wiły aż 89 proc. Przed­się­biorstw. Naj­wię­cej osób zatrud­niały firmy pol­skich przed­się­bior­ców zaj­mu­jące się han­dlem – w 2016 r. na umowę o pracę pra­co­wało w nich ponad milion osób, czyli 57 proc. wszyst­kich zatrud­nio­nych w tej branży. Prze­czy to powszech­nemu ste­reo­ty­powi, że pol­scy przed­się­biorcy wyko­rzy­stują pra­cow­ni­ków, zatrud­nia­jąc ich na umowy cywil­no­prawne, nie­gwa­ran­tu­jące praw pra­cow­ni­czych i odpo­wied­nich świad­czeń w razie cho­roby czy na eme­ry­tu­rze.

Z danych GUS wynika, że Pol­scy przed­się­biorcy wypła­cali wyna­gro­dze­nia wyż­sze od tych, jakie zatrud­nieni otrzy­my­wali w innych seg­men­tach gospo­darki. W 2016 r. śred­nia płaca wyno­siła u nich 4 131 zł - śred­nia płaca w kraju w tym cza­sie to 3 857 zł (na pod­sta­wie rachun­ków naro­do­wych). Naj­wyż­sze płace otrzy­my­wali pra­cow­nicy zatrud­nieni w branży ICT oraz finan­sach, a naj­niż­sze w hote­lar­stwie i gastro­no­mii.

W Pol­sce przed­się­bior­czość ma coraz wyż­szy prio­ry­tet waż­no­ści. Z tego też względu w dniu 30 kwiet­nia 2018 r. weszła w życie tzw. Kon­sty­tu­cja biznesu, czyli pięć ustaw wpro­wa­dza­ją­cych uła­twie­nia w pro­wa­dze­niu dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej. Dodano w niej rów­nież bar­dzo ważny pakiet zmian doty­czący rela­cji przed­się­biorcy z admi­ni­stra­cją. Usta­wo­dawcy ocze­kują, że zmiany pozwolą obni­żyć koszty dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej i wpro­wa­dzą bar­dziej sprzy­ja­jący kli­mat dla biznesu. Miejmy nadzieję, że to jesz­cze bar­dziej przy­spie­szy wzrost koniunk­tury oraz pozy­tyw­nie wpły­nie na roz­wój przed­się­bior­czo­ści w Pol­sce.

W artykule wykorzystano:

Raport z badania Global Entrepreneurship Monitor – Polska 2017/18

Przedsiębiorca odczarowany. Kim są twórcy polskiej gospodarki? Polska Rada Biznesu.

POWODY PROWADZENIA WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ MAŁYCH FIRM. dr inż. Anna Lemańska-Majdzik

Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2018. PARP.

Diana Litwin-Dolezińska, autorka bloga pieniadzjestkobieta.pl